Endokrin (Hormon) Bozuculara DİKKAT EDİNİZ…
Endokrin bozucular, başlıca plastiklerde, deterjanlarda, kozmetiklerde, böcek ilaçlarında ve endüstriyel kimyasallarda bulunan ve endokrin sisteminin çalışmasını bozan maddelerdir. Bu zararlı maddelerden tamamen uzak durmak ve kurtulmak mümkün değildir. Aşağıdaki noktalara olabildiğince dikkat etmek faydalı olur:
Endokrin bozuculardan çocuklarımızı korumak için:
Konserve gıdalar yerine taze gıdalar tercih edilmelidir. Tercih edilecekse karton muhafazalı veya cam kavanozdaki ürünler tercih edilmelidir. Özellikle bilinen markaların ürünleri tercih edilmelidir.
Plastik yerine cam, porselen ve paslanmaz çelik mutfak malzemeleri (bardak, şişe, tabak, damacana vs) kullanılmalıdır. Mutlaka kullanılacaksa mümkünse tek kullanımlık plastikler, tercih edilmelidir. Mikrodalgada yiyecek ve içecekler plastik kaplar içinde ısıtılmamalı ve plastik eşyalar bulaşık makinesinde yıkanmamalıdır. Yoğurt kabı veya su şişesi gibi plastikler tekrar kullanılmamalıdır. Özellikle 3, 6 ve 7 numara yazan plastiklerden uzak durulmalıdır. Kullanılan plastiklerde Bisfenol A ve Fitalat içermediği kontrol edilmelidir.
Yumuşak plastik oyuncaklardan kaçınılmalı, pamuklu veya tahta oyuncaklar tercih edilmelidir. Plastik oyuncak ve diş kaşıyıcısı alınacaksa Bisfenol A, Fitalat, Paraben ve Fenoller (Triklosan, Diklorofenoller ve Benzofenon-3) içermediği kontrol edilmelidir. Güvenilir olmayan marka ve ürünler kesinlikle kullanılmamalıdır.
Çocuklarda kozmetiklerin (parfüm, deodorant, losyon, krem, oje, ruj, güneş kremleri vs) kullanılması önerilmemektedir. Şampuan ve dul jeli seçiminde de dikkatli olunmalıdır. Bisfenol A, Fitalat, Paraben ve Fenoller (Triklosan, Diklorofenoller ve Benzofenon-3) içermediği kontrol edilmelidir. İllaki kullanılacaksa çok az miktarda ve kokusuz-katkısız olanlar tercih edilmeli ve cilde çok temas etmemesi sağlanmalıdır. Zorunlu hallerde Siveno Doğal Roll-On Teen®, Body Shop Japanese Cherry Blossom Roll-On®, INCIA Hassas Ciltler İçin Doğal Roll On®, Nuxe Body Deodorant®, Biorock Deodorant & Roll-On®, Weleda Roll-On Deodorant (Doğal ve Organik) ®, Urtekram Roll-On Deodorant (Doğal Aloe Vera) ®, Burt's Bees Doğal Roll-On Deodorant®, Dr. Organic Roll-On Deodorant (Aloe Vera) ®, Sante Roll-On Deodorant (Doğal Aloe Vera) ®, Eco By Naty Doğal Deodorant®, Lavera Roll-On Deodorant (Aloe Vera)®, Alverde Roll-On Deodorant (Doğal Aloe Vera)® ve Biobaby Doğal Bebek Roll-On Deodorant® kullanılabilir. Çocuklarda kullanılacak şampuanların, organik ve doğal içerikler içermesi, çocuğun cildinin doğal pH dengesine uyumlu, "göz yakmayan" ve dermatolojik testlerden geçmiş olması önemlidir. Ayrıca şampuanın hipoalerjenik, sülfat-paraben-sentetik kimyasal içermemesi, renklendirici ve parfüm miktarının olabildiğince az olması tercih edilmelidir. Bu nedenle bebekler için üretilmiş şampuanlar, genellikle tercih edilir. Örneğin Weleda Calendula Bebek Şampuanı®, Biobaby Doğal Bebek Şampuanı®, Chicco Bebek Şampuanı®, Mustela Bebek Şampuanı®, Himalaya Bebek Şampuanı®, Lavera Bebek Şampuanı®, Sunuva Bebek Şampuanı®, Biofficina Toscana Bebek Şampuanı®, Eco By Naty Bebek Şampuanı® ve Kiehl’s Baby Shampoo® gibi şampuanlar tercih edilebilir. Diş macunu olarak da Weleda Bebek Diş Macunu®, Logodent Çocuk Diş Macunu®, Bionike TRIDERM Bebek Diş Macunu®, Kingfisher Çocuk Diş Macunu®, Splat Junior Diş Macunu®, Dr. Organic Çocuk Diş Macunu®, Weleda Doğal Çocuk Diş Macunu (Meyve Aromalı) ®, EcoByNaty Doğal Çocuk Diş Macunu® ve Parodontax Çocuk Diş Macunu® tercih edilebilir.
Abur cuburların yapımında kullanılan gıda katkı maddeleri ile soya, lavanta yağı, rezene çayı ve arı poleni gibi doğal olduğu ileri sürülen gıda takviyeleri de risk teşkil edebilir, kaçınılmalıdır.
Sebze ve meyveler, mevsiminde ve uygun miktarlarda tüketmelidir. Aynı gıdadan sürekli ve çok miktarda tüketmemesi önemlidir. Ayrıca sebze ve meyveler olabildiğince organik olmalı ve bol su ile iyice yıkanmalıdır.
Salam, sosis, mayonez, ketçap, cips, jelibon, soya fasulyesi, noodle, hazır çorbalar, nugget, bıldırcın yumurtası, şeker, çikolata, kolalı içecekler, şeker ilave edilmiş meyve suları, enerji içecekleri, soğuk çay ve şekerli çaylar ve çoklu doymamış yağ asitleri içeren yağlar (ceviz, keten tohumu, ayçiçek, aspir, soya ve mısır yağı) mümkünse tüketilmemelidir.
Ihlamur, adaçayı, sarı kantaron, zencefil, şerbetçi otu çayı çok tüketilmemelidir.
Derin su balıkları (mezgit, kefal, levrek ve kalkan gibi) yerine ağır metal oranları daha düşük olan hamsi, istavrit ve palamut gibi yüzey balıkları tercih edilebilir. Çiftlik balıkları tercih edilememelidir. Balıkların derisi yenmemelidir.
Bilinen ve denetlenen markaların tavuk ve süt ürünlerinin tüketilmesinde sakınca yoktur. Ancak tavuğun derisi yenmemelidir. Mümkünse üzerinde 0 ve 1 yazan yumurtalar tercih edilmelidir.
Teflonlar yerine paslanmaz çelik, seramik ve demir döküm tencere ve tavalar kullanılmalıdır. Teflonlar kullanılacaksa, boş iken ısıtılmamalı mutlaka içinde sıvı veya yemek olmalıdır. Kısık veya orta ateşte ısıtılmalı ve teflonun kavrulmasına müsaade edilmemelidir. Çizilen ve hasarlanan teflonlar kullanılmamalıdır.
Alev geciktiricili kimyasal madde içermeyen döşeme malzemeleri ve mobilyalar evlerde tercih edilmelidir. Su geçirmez ve leke tutmaz kumaşlar tercih edilmemelidir.
Ortamda tütsü ve mum kullanımı sınırlandırılmalı ve sigara içilmemelidir.
Alışveriş kasa fişleri, bankamatik makbuzları, plastik şişelerin dış ambalajlarına dokunduktan sonra mutlaka eller yıkanmalıdır.
Bulaşık makinasında parfümsüz deterjan ve beyaz sirke kullanılmalıdır.
ÖNEMLİ NOKTA: Evlerin sık sık havalandırılması ve hafif ıslak toz bezleri ile tozların alınması önemlidir. Ayrıca hepa filtreli elektrik süpürgelerin kullanılması da faydalıdır.
EN ÖNEMLİ NOKTA: Eller sık sık ve özellikle de yemekten önce anti-bakteriyel ve kokulu olmayan doğal sabunlar ile yıkanmalıdır.
Ankara Çocuk Endokrinoloji Uzmanı olarak size ve çocuklarınıza yardımcı olmaktan mutluluk duyarız.
