Erken Kıllanma

Erken Kıllanma (Prematüre Adrenarş) Nedir?

Erken Kıllanma (Prematüre Adrenarş), kızlarda 8, erkeklerde 9 yaşından önce, böbrek üstü bezi hormonlarının (Dehidroepiandrosteron, Dehidroepiandrosteron sülfat, Androstenedion ve testosteron gibi) normalden daha fazla üretmesi sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Normalde bu hormonlar, ergenlik döneminde artış gösterirken, Erken Kıllanma (Prematüre Adrenarş) durumunda daha küçük yaşlarda üretilmektedir. 
Erken Kıllanma (Prematüre Adrenarş) altında yatan nedenler genellikle tam olarak anlaşılamamış olsa da, çeşitli faktörlerin bir araya gelmesiyle oluşabileceği düşünülmektedir.

Erken Kıllanmanın (Prematüre Adrenarş) Belirtileri Nelerdir?

Erken Kıllanma (Prematüre Adrenarş), böbrek üstü bezlerinin erken yaşlarda hormon üretmesi sonucunda ortaya çıkmaktadır. Erken kıllanması (Prematüre Adrenarş) olan çocuklarda erken hormon üretimine bağlı olarak aşağıdaki belirtiler görülebilir:
Kasık Kıllanması: Ergenlik dönemine özgü olan kasık kıllanma, Erken Kıllanması (Prematüre Adrenarş) olan çocuklarda erken yaşlarda başlayabilir.
Koltuk Altı Kıllanması: Ergenlik döneminde ortaya çıkan koltuk altı kıllanması, Erken Kıllanması (Prematüre Adrenarş) olan çocuklarda erken yaşlarda başlayabilir.
Sivilce: Ergenlik döneminde sık görülen sivilceler (akne), Erken Kıllanması (Prematüre Adrenarş) olan çocuklarda belirgin olabilir.
Ter Kokusu: Erken yaşlarda hormon üretimine bağlı olarak Erken Kıllanması (Prematüre Adrenarş) olan çocuklarda, terlemede artış ve terde koku değişikliği olabilir.
Ciltte ve/veya Saçlarda Yağlanma: Hormon üretimine bağlı olarak Erken Kıllanması (Prematüre Adrenarş) olan çocuklarda, cilt ve/veya saçlarda yağlanma görülebilir.
Penis Büyümesi: Erken Kıllanması (Prematüre Adrenarş) olan erkek çocuklarda nadiren penis büyümesi de olabilir.
Ses Kalınlaşması: Erken Kıllanması (Prematüre Adrenarş) olan erkek çocuklarda çok nadiren erken yaşlarda ses kalınlaşması başlayabilir.

Erken Kıllanma (Prematüre Adrenarş) Hangi Çocuklarda Daha Sık Görülür?

Erken Kıllanma (Prematüre Adrenarş), böbrek üstü bezlerinin normalden erken (erkeklerde 9 yaşından ve kızlarda 8 yaşından önce) çalışmaya başlaması ile ortaya çıkar. Erken Kıllanma (Prematüre Adrenarş) aşağıdaki durumlarda daha sık görülmektedir.
Erken Kıllanma (Prematüre Adrenarş), kızlarda erkek çocuklardan yaklaşık 8-10 kat daha sık görülür.
Ailesinde Erken Kıllanması (Prematüre Adrenarş) olan bireyler olması, Erken Kıllanma (Prematüre Adrenarş) gelişme riskini arttırır. Erken Kıllanması (Prematüre Adrenarş) olan çocukların yaklaşık %50'sinin ailesinde Erken Kıllanması (Prematüre Adrenarş) olan bireyler olduğu saptanmıştır. 

Erken Doğan bebeklerde (prematüre) ve doğum haftasına göre küçük doğan bebeklerde (SGA), ileriki yaşlarda Erken Kıllanma (Prematüre Adrenarş) sık görülen bir durumdur. Erken Doğan bebeklerin (prematüre) ve doğum haftasına göre küçük doğan bebeklerin (SGA),  %5-10'unda Erken Kıllanma (Prematüre Adrenarş)  görülür. Bu, normal bebeklerde görülme sıklığı olan %0,1-0,2'den çok daha fazladır. 

Obez çocuklarda, Erken Kıllanma (Prematüre Adrenarş) görülme sıklığı 2-4 kat daha fazladır. Obezite, böbrek üstü bezlerin fazla androjen hormonları (Dehidroepiandrosteron, Dehidroepiandrosteron sülfat, Androstenedion ve testosteron gibi) üretmesine neden olarak Erken Kıllanmaya (Prematüre Adrenarş) neden olabilmektedir. Özellikle çocuk yaş olarak ne kadar küçük ise ve ne kadar şiddetli obez ise Erken Kıllanma (Prematüre Adrenarş) gelişme riski o kadar fazladır. Ayrıca kız obez çocuklarda Erken Kıllanma (Prematüre Adrenarş) gelişme riski daha fazladır. Çocuklarda obeziteyi önlemek, Erken Kıllanma (Prematüre Adrenarş) gelişme riskini de azaltabilir. Çocukluk çağında sağlıklı beslenme ve düzenli egzersiz yapmak, obeziteyi önlemenin en önemli yollarıdır.
Fitalat, Bisfenol A, pestisitler, Poliklorlu bifeniller gibi endokrin bozucu kimyasallara çocukların maruz kalması, Erken Kıllanma (Prematüre Adrenarş) gelişme riskini arttırabilir. 
Böbrek üstü bezlerinin aşırı hormon üretimine neden olan Konjenital Adrenal Hiperplazi hastalığı olan çocuklarda, kasık kıllanması, koltuk altı kıllanması, sivilce (akne), ter kokusu, ciltte ve/veya saçlarda yağlanma gibi belirtiler küçük yaşlarda görülür. 
Yumurtalık Tümörleri: Nadir durumlarda ve özellikle 3 yaşından küçük çocuklarda, yumurtalık tümörleri Erken Kıllanmaya (Prematüre Adrenarş) neden olabilir.
Beyin Tümörleri: Nadir durumlarda, beyin tümörleri hipofiz bezini etkileyerek Erken Kıllanmaya (Prematüre Adrenarş) neden olabilir.
İlaçlar: Kortizol gibi bazı ilaçların uzun süreli kullanımı, Erken Kıllanmaya (Prematüre Adrenarş) neden olabilir.

Erken Kıllanmanın (Prematüre Adrenarş) Tanısı Nasıl Konulur?

Erken Kıllanma (Prematüre Adrenarş), kızlarda 8, erkeklerde 9 yaşından önce, böbrek üstü bezinin normalden daha fazla hormon üretmesi sonucu ortaya çıkan bir durumdur. 
Erken Kıllanma (Prematüre Adrenarş) saptanan çocuklarda, altta yatan nedeni belirlemek için bazı incelemeler yapılmalıdır:  
Fizik Muayene: Vücut ağırlığı ve boy gibi verilerini de içeren detaylı fizik muayene yapılmalıdır.
Kemik Yaşı İncelenmesi: Sol elin röntgeni ile kemik yaşının belirlenmesi gereklidir ve önemli bilgiler verir.
Kan ve İdrar Tetkikleri: Tiroid hormonları başta olmak üzere cinsiyet hormonları tetkik edilmelidir. Gerekli durumlarda idrar tetkikleri de yapılabilmektedir.
Ultrason: Gerekli durumlarda batın ultrasonu ve/veya pelvik ultrason ile başta böbrek üstü bezleri ve diğer üreme organları olmak üzere iç organlar incelenmektedir.
Genetik Testler: Ailede Konjenital Adrenal Hiperplazi öyküsü varsa, genetik testler isteyebilir.

Erken Kıllanma (Prematüre Adrenarş) Nasıl Tedavi Edilir?

Erken Kıllanma (Prematüre Adrenarş) genellikle kendi kendini sınırlayan bir durumdur ve çoğunlukla tedaviye ihtiyaç yoktur. 
Erken Kıllanması (Prematüre Adrenarş) olan çocuklarda kasık kıllanması, koltuk altı kıllanması, sivilce (akne), ter kokusu, ciltte ve/veya saçlarda yağlanma gibi erken ergenlik bulguları gözükse de, bu şikâyetler genellikle ilerlemez hatta zaman içinde bu bulgular gerileyip kaybolabilir.
Erken ergenlik tedavisi için kullanılan ilaçlar (Lucrin® ve Decapeptil®), Erken Kıllanması (Prematüre Adrenarş) olan çocuklarda üretilen adrenal hormonlar üzerinde etkisi yoktur. 
Erken Kıllanması (Prematüre Adrenarş) olan çocuklarda kasık kıllanması, koltuk altı kıllanması, sivilce (akne), ter kokusu, ciltte ve/veya saçlarda yağlanma gibi ergenlik bulguları için kozmetiklerin (parfüm, deodorant, losyon, krem, oje, ruj, güneş kremleri vs) kullanılması önerilmemektedir. Şampuan ve dul jeli seçiminde de dikkatli olunmalıdır. Bisfenol A, Fitalat, Paraben ve Fenoller (Triklosan, Diklorofenoller ve Benzofenon-3) içermediği kontrol edilmelidir. İllaki kullanılacaksa çok az miktarda ve kokusuz-katkısız olanlar tercih edilmeli ve cilde çok temas etmemesi sağlanmalıdır. Zorunlu hallerde Siveno® Doğal Roll-On Teen, Body Shop® Japanese Cherry Blossom Roll-On, INCIA Hassas Ciltler İçin Doğal Roll On ve Nuxe Body Deodorant kullanılabilir.
Ancak Erken Kıllanması (Prematüre Adrenarş) olan bazı çocuklarda büyüme hızında artış ve kemik yaşının ilerlemesi görülebilir. Bu nedenle, erken ergenlik başlayabileceği için, Erken Kıllanması (Prematüre Adrenarş) olan çocukların düzenli olarak Çocuk Endokrin Uzmanı tarafından takip edilmesi önemlidir.
Nadiren de olsa Erken Kıllanması (Prematüre Adrenarş) olan çocuklarda sivilce (akne), saç yağlanması gibi durumlar çocuklar için problem oluşturur ise, krem vs ile tedavi edilebilir.
Ancak altta yatan bir probleme bağlı olarak Erken Kıllanma (Prematüre Adrenarş) varsa mutlaka tedavi edilmelidir. Örneğin:
Konjenital Adrenal Hiperplazisi olan çocuklarda eksik olan hormonların yerine konması için ilaç tedavisi kullanmaktadır.
Yumurtalık tümörü olan çocuklarda cerrahi tedavi yapılır.

Erken Kıllanma (Prematüre Adrenarş) Neden Önemlidir ve Neden Takip Edilmelidir?

Erken Kıllanma (Prematüre Adrenarş) genellikle kendi kendini sınırlayan bir durumdur ve çoğunlukla tedaviye ihtiyaç yoktur. Hem çocuk hem de aile, Erken Kıllanmanın (Prematüre Adrenarş) iyi ve masum bir gidişata sahip olduğunu bilmelidir. 
Erken Kıllanma (Prematüre Adrenarş), diğer taraftan erken ergenliğin yavaş ilerleyen bir formudur. Erken Kıllanması (Prematüre Adrenarş) olan çocuklarda erken ergenlik daha sık görülür. Erken Kıllanma (Prematüre Adrenarş), özellikle 2-3 yaşından önce başlamışsa erken ergenlik gelişme riski çok daha fazladır. Ancak Erken Kıllanması (Prematüre Adrenarş) olan her çocukta, erken ergenlik gelişmez. Erken ergenlik gelişme riski olduğu için Erken Kıllanması (Prematüre Adrenarş) olan çocuklar, geri dönüşümü olmayan sorunlara neden olmamak ve zamanında tanı-tedavi için Çocuk Endokrin Uzmanı tarafından takip edilmelidir.

Erken Kıllanması (Prematüre Adrenarş) olan çocuklarda kemik yaşı ileri olabilir. Kemik yaşı ile çocuğun yaşı arasında 2 yıl kadar fark bile olabilir. Bu nedenle Erken Kıllanması (Prematüre Adrenarş) olan çocukların sağlıklı büyüme ve ergenlik gelişiminin kontrolü ile zamanında tıbbi müdahale yapabilmek için Çocuk Endokrin Uzmanı tarafından takip edilmelidir. Çünkü kemik yaşının ileri olması, kemiklerin erken kapanmasına ve çocuğun boyunun kısa kalmasına yol açabilir.

Çocuklarda Erken Kıllanma (Prematüre Adrenarş) psikolojik problemlere yol açabilir. Kasık kıllanması, koltuk altı kıllanması, sivilce (akne), ter kokusu, ciltte ve/veya saçlarda yağlanma gibi erken ergenlik bulgularının yaşıtlarına göre daha erken başlaması, çocuklarda özgüven eksikliği, kaygı ve depresyon gibi psikososyal sorunlara yol açabilir. Bu nedenle, erken teşhis ve tedavi önemlidir.
Erken Kıllanma (Prematüre Adrenarş), altta yatan herhangi bir hastalıktan (Konjenital Adrenal Hiperplazi, endokrin bozucu kimyasallar, ilaçlar, yumurtalık tümörleri ve beyin tümörleri) dolayı da ortaya çıkabilir. Zamanında tanı ve tedavi ile geri dönüşümü olmayan problemlere sebep vermemek için, Erken Kıllanması (Prematüre Adrenarş) olan çocuklar Çocuk Endokrin Uzmanı tarafından tetkik ve takip edilmelidir.
Erken Kıllanma (Prematüre Adrenarş) olan çocuklarda, ilerleyen yaşlarda obezite, diyabet ve kalp-damar hastalığı gibi metabolik sorunlar sık görülmektedir. Olası metabolik problemlere engel olmak ve zamanında tedavi için Erken Kıllanması (Prematüre Adrenarş) olan çocuklar Çocuk Endokrin Uzmanı tarafından takip edilmelidir.
Özellikle Erken Doğan bebeklerde (prematüre) ve doğum haftasına göre küçük doğan bebeklerde (SGA), Erken Kıllanmanın (Prematüre Adrenarş) gelişme riski yüksektir. Ayrıca Erken Doğan bebeklerde (prematüre) ve doğum haftasına göre küçük doğan bebeklerde (SGA), ergenlik ve yetişkin dönemde obezite, vücut yağ dağılım problemleri, insülin direnci, akantozis nigrikans, hiperinsülinemi, Tip 2 diyabet, kıllanma (hirşutizm), sivilce (akne), kolesterol yüksekliği, polikistik over sendromu (%20), düşük kemik mineral dansitesi, metabolik sendrom ve kalp-damar hastalıkları gelişme riski yüksektir. Tüm bu nedenlerden dolayı Erken Kıllanması (Prematüre Adrenarş) olan çocukların Endokrin Uzmanı tarafından takip edilmelidir. Hatta Erken Doğan bebeklerde (prematüre) ve doğum haftasına göre küçük doğan bebeklerde (SGA) Erken Kıllanma (Prematüre Adrenarş) varsa, sadece ergenlik döneminden önce değil aynı zamanda ergenlik dönemi boyunca hatta erişkin dönemde de takip ve kontroller yapılmalıdır. 

Ailelerin Unutmaması Gereken Noktalar:

Hem çocuk hem de aile, Erken Kıllanmanın (Prematüre Adrenarş) iyi ve masum bir gidişata sahip olduğunu bilmelidir. Ancak Erken Kıllanmanın (Prematüre Adrenarş) kısa ve uzun dönem potansiyel riskleri göz önünde tutulmalı ve 3-6 ayda bir Çocuk Endokrin Uzmanı tarafından takibi yapılmalıdır.
Ergenlik öncesinde;
Erken Kıllanması (Prematüre Adrenarş) olan çocuklarda kasık kıllanması, koltuk altı kıllanması, sivilce (akne), ter kokusu, ciltte ve/veya saçlarda yağlanma gibi erken ergenlik bulguları gözükse de bu şikâyetler genellikle ilerlemez. Bu ergenlik bulgularının artması, boy uzamasının hızlanması, kız çocuklarında memelerin büyümesi, erkek çocuklarda penis ve testis büyümesi olduğunda erken ergenlik gelişimi söz konusu olabilir. Erken ergenlik gelişimi söz konusu ise erken tanı ve tedavi çok önemlidir. Aksi halde çocuğun boyunun kısa kalması ve erken adet görme gibi problemlere neden olabilir.

Ergenlik döneminde;
Erken Kıllanması (Prematüre Adrenarş) olan çocuklar, özellikle obezite gelişmesi için ciddi risk taşıdıkları için bu çocukların obez olmamaları için yoğun caba harcanmalıdır.
Erken Kıllanma (Prematüre Adrenarş) olan çocuklarda, ilerleyen yaşlarda insülin direnci, Tip 2 diyabet ve kalp-damar hastalıkları gibi metabolik sorunlar sık görülmektedir. Olası metabolik sorunlara engel olmak için ergenlik döneminde sağlıklı beslenme, kilo kontrolü ve egzersiz alışkanlıklarının kazandırılması çok önemlidir.

Erişkin yaşlarda;
Erken Kıllanma (Prematüre Adrenarş) olan çocuklarda, ilerleyen yaşlarda obezite, insülin direnci, akantozis nigrikans, hiperinsülinemi, diyabet, kıllanma (hirşutizm), sivilce (akne), polikistik over sendromu, metabolik sendrom ve kalp-damar hastalıkları gelişme riski yüksektir. Tüm bu nedenlerden dolayı Erken Kıllanması (Prematüre Adrenarş) olan çocukların erişkin yaşlarda da Endokrin Uzmanı tarafından takip edilmesi gerekli ve değerlidir. 

Ankara Çocuk Endokrinoloji Uzmanı olarak size ve çocuklarınıza yardımcı olmaktan mutluluk duyarız.