Obez Çocuk Sayısı Çığırından Çıkıyor! Dikkat!

Obezite, enerji alımı ve harcanması arasındaki dengenin bozulması sonucunda vücutta aşırı yağ depolanmasıdır. 

Obezite, tüm dünyada ve ülkemizde sürekli artarak en önemli halk sağlığı sorunlarından biri haline gelmiştir. Erişkinlerde obezite sıklığı, tüm dünyada 1975 yılından günümüze kadar yaklaşık 3 katına çıkmıştır. Günümüzde dünyada yaklaşık 2 milyar kilo fazlası erişkin ve 700 milyon obez erişkine ulaşmıştır. Ülkemizde yapılan çalışmalarda ise erkeklerin %20’sinin ve kadınların %40’ının obez olduğu saptanmıştır.

Genel olarak bakılırsa çocuklarda obezite sıklığı 1975 yılında %1’den az iken bugün  %6-10’lara ulaşmıştır. Gelişmiş ülkelerde çocukların ve ergenlerin yaklaşık üçte birinin, kilo fazlalığı ya da obez olduğu saptanmıştır. Günümüzde 5 yaşından küçük çocuklar arasında 40 milyon kilo fazlası ve obez çocuk olduğu tahmin edilmektedir. 5-19 yaş arasındaki çocuklarda ise bu sayı yaklaşık 400 milyondur.

Çocuklarda artan yaş ile birlikte obezite sıklığının da arttığı saptanmıştır. Amerika Birleşik Devletleri’nde 2-5 yaş arası çocukların %12’sinin aşırı kilolu, %12’sinin obez ve %2’sinin aşırı obez olduğu saptanmıştır. 6-11 yaş arası çocukların %15’inin aşırı kilolu, %12’sinin obez ve %6’sının aşırı obez olduğu saptanmıştır. Genellikle ergenlik ile birlikte obezite sıklığı belirgin bir şekilde artmaktadır. 12-19 yaş arası çocukların %19’unun aşırı kilolu, %9’unun obez ve %13’ünün aşırı obez olduğu saptanmıştır. Kilo fazlalığı ve obezitesi olan çocuklara toplam olarak bakılırsa, 2-5 yaş arasında %23, 6-11 yaşında %34 ve 12-19 yaşları arasında da %34’leri bulduğu saptanmıştır.

Çocuklarda obezite ne kadar küçük yaşlarda başlarsa ileriki yaşlarda da obez olma sıklığı artmaktadır. Anaokuluna başlarken kilo fazlalığı olan çocukların, kilo fazlalığı olmayanlara kıyasla 8. sınıfta obez olma ihtimalinin 4 kat daha fazla olduğu araştırmalarda gösterilmiştir. Anaokuluna başlarken hafif obez olan çocukların yaklaşık %50’si 8. sınıfta obez iken, anaokulunda şiddetli obez olan çocukların %70’inden fazlasının 8. sınıfta obez olarak yaşamına devam ettiği gösterilmiştir.

Ülkemizde bölgeden bölgeye değişmekle birlikte, çocukların yaklaşık %10’unun obez olduğu saptanmıştır. Bu da ülkemizde yaklaşık 2-3 milyon obez çocuk ve ergen olduğu “korkunç” gerçeğini ortaya koymaktadır. 0-5 yaşları arasındaki çocuklarda, kilo fazlalığı yaklaşık %18 iken, kilo fazlalığı ve obezite oranı %26 olarak saptanmıştır. Diğer taraftan 6-18 yaşları arasındaki çocuklarda, kilo fazlalığı yaklaşık %14 iken, kilo fazlalığı ve obezite oranı %23 olarak saptanmıştır.

Dünya genelinde kilo fazlalığı ve obezite oranı erkek çocuklarda biraz daha fazla saptanmasına rağmen cinsiyetler arasında çok belirgin fark yoktur.

Çocuklarda obezite gelişiminde genetik faktörler de çok önemlidir. Mesela bir ebeveynin obez olması, çocuklarda obezite gelişme riskini 3-5 kat arttırmaktadır. Eğer her iki ebeveyn de obez ise çocuklarda obezite gelişme riski 15 kata kadar artmaktadır.

Önceki yıllarda üst gelir düzeyine sahip ülkelerde obezite daha sık iken, son 20-30 yılda orta ve düşük gelir seviyesine sahip ülkelerde de obezite hızla artmaya başlamıştır. Gelişmiş ülkelerdeki gelir seviyesi iyi olmayan kentsel yaşam bölgelerinde, obezite sıklığı belirgin yüksektir. Bunun nedeni olarak kötü beslenme, fiziksel aktivite imkanlarının az olması gibi nedenler gösterilmektedir. Gelişmekte olan ülkelerde ise,yüksek gelir seviyesi bölgelerinde obezite sıklığı artmaktadır. Bunun sebebi olarak ise yağ ve şeker içeriği yüksek beslenme modelleri ve fiziksel aktivitelerin az olması gösterilmektedir.

Obezitenin tanınması, engellenmesi ve tedavisi çalışmaları çok değerlidir. Çünkü obez çocukların önemli bir oranı, erişkin döneminde de obez olarak yaşamına devam etmektedir. Diğer taraftan çocukta kilo fazlalığı ve obezite ne kadar şiddetli ise, erişkin dönemde de o derece şiddetli obez olacaktır. Ciddi obezitesi olmayan ergenlerin yaklaşık %10’u erişkin dönemde obez olurken, ciddi obezitesi olan ergenlerin %70’i erişkin dönemde de obez olarak yaşamına devam etmektedirler.

Sonuç olarak tüm dünyada obezite sıklığı artmaktadır. Aynı şekilde çocuklar arasında da kilo fazlalığı ve obezite sıklığı artmaktadır. Ancak çocuklarda obezite sıklığının artması, çok daha korkutucudur. Çünkü obezitenin hem erişkin yaşlarda devam etme riski yüksektir, hem de obeziteye bağlı problemlerin ortaya çıkma riski çocuklarda daha fazla olacaktır. Bu nedenle toplumlarda obeziteyi engellemeye yönelik yapılacak her çaba çok değerlidir. 

Ankara Çocuk Endokrinoloji Uzmanı olarak size ve çocuklarınıza yardımcı olmaktan mutluluk duyarız.